Wielkanocy czy Wielkiejnocy? Wielkanocą czy Wielkąnocą?
Tym, którzy nie uważali na lekcji o zestawieniach, zrostach i złożeniach, pozostaje zajrzeć
do słownika ortograficznego, by się przekonać, że można napisać „Wielkanocy” albo „Wielkiejnocy”, „Wielkanocą” albo „Wielkąnocą”.
Słownik ortograficzny podpowiada też, że słowo „święta” pisze się małą literą: święta Wielkiejnocy, święta Wielkiej Nocy, święta wielkanocne. Ponieważ jednak przepisy ortograficzne pozwalają używać wielkiej litery ze względów uczuciowych, pisownia „Święta Wielkanocne” czy „Święta Wielkiej Nocy” jest dopuszczalna, choć oczywiście nacechowana. Ileż tu możliwości! I jaki to wdzięczny temat na dyktando 🙂
Zrosty są ciekawymi wyrazami, bo czasem odmienia się w nich oba składniki (Białystok, Białegostoku; Krasnystaw, Krasnegostawu), czasem tylko drugi (zmartwychwstanie, zmartwychwstania; wiarygodny, wiarygodnego), a czasem – jak w wyrazach „Wielkanoc”
i „rzeczpospolita” – pierwszy składnik można odmieniać lub zostawić w formie nieodmienionej.
Co jeszcze ciekawsze, odmienianie lub nieodmienianie tego pierwszego składnika może mieć funkcję znaczeniową, tak jak w wyrazie „rzeczpospolita”. W tytule gazety „rzecz” się nie odmienia i piszemy: nie kupiłam dziś „Rzeczpospolitej”, zgadzam się z „Rzeczpospolitą”. Jeśli zaś mamy na myśli nazwę naszego kraju albo ustrój, to choć w tym wypadku można odmieniać tylko drugi składnik – Rzeczpospolitej (Polskiej), rzeczpospolitą (szlachecką) –
za bardziej staranną uważa się formę z odmianą obu członów: Rzeczypospolitej, Rzecząpospolitą. Stąd wywodzą się takie nazwy, jak Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej czy Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej.
WESOŁYCH ŚWIĄT WIELKIEJNOCY!
Wiary, nadziei i miłości,
pogody ducha, ciekawości i radości życia
