Siedziałam kiedyś na fotelu dentystycznym – z zaciśniętymi pięściami i oczami, bo choć wiem, że teraz już nie boli, to moje ciało pamięta, jak kiedyś bolało – i usiłowałam podtrzymywać rozmowę z dentystką, pomrukując niewyraźnie „uhm”, „ta”, „rahja”. Dentyści naprawdę są biedni: opowiadają, zagadują, a w odpowiedzi słyszą tylko mamrotanie albo jęki.
– Pani pracuje w wydawnictwie, prawda? Czy mogę pani zadać trudne pytanie?
Przez głowę przemknęło mi mnóstwo trudnych pytań, które słyszałam, gdy mówiłam, gdzie pracuję: „Jak napisać bestseller?”, „Dlaczego kiedyś bohaterowie nie przeklinali, a dziś klną jak szewcy, no może z wyjątkiem Królewny Śnieżki?”, „Kto naprawdę napisał Cichy Don?”, „Ile zarabia pisarz?”, „Od lat piszę wiersze, mężowi bardzo się podobają, czy pani wydawnictwo mogłoby je opublikować?”, „Kto w tym roku dostanie literackiego Nobla?”.
– Ohywiście – odpowiedziałam, starając się nie udławić ssakiem.
– Wybrano mnie do redakcji naszego pisma naukowego i dziś pierwszy raz byłam na kolegium. Jedna z redaktorek chciała, żebyśmy głosowali, czy w piśmie ma być żywa pagina. Zagłosowałam „za”, bo tak głosowała większość, ale co to jest ta żywa pagina?
Każda profesja ma tajemny język: szewcy wyklepują tyłeczki, okuliści robią fako z jaskrą, aktorzy rzeźbią, wędkarze łowią na dorożkę, policjanci udzielają pouczenia z przedłużeniem, redaktorzy zaś polują na blurby, ustalają żywą paginę, tropią (i topią) sierotki, wdowy i bękarty.
Z okazji Międzynarodowego Dnia Książki dziś minisłowniczek języka wydawniczego.
adiustacja – przygotowanie tekstu do druku pod względem stylistycznym, poprawnościowym, ortograficznym i interpunkcyjnym
adres wydawniczy – miejsce i rok wydania dzieła, podawane najczęściej u dołu karty tytułowej
antykwa – każde pismo proste, w odróżnieniu od pochyłego (kursywy)
arkusz autorski – jednostka miary do obliczania objętości tekstu – 40 000 znaków (liczy się również odstępy między wyrazami) lub 700 wersów poezji, lub 3000 cm kw. ilustracji
bękart (wiersz zawieszony) – błąd w łamaniu polegający na zostawieniu na końcu strony pojedynczego wiersza rozpoczynającego następny akapit (muszą być co najmniej dwa wersy) lub przeniesieniu ostatniego wersu akapitu na następną stronę
boczek – tytuł podrozdziału lub ustępu książki umieszczony na marginesie
blurb – entuzjastyczna opinia o książce wydrukowana na okładce i podpisana znanym nazwiskiem
frontyspis (strona przytytułowa) – strona parzysta (lewa) poprzedzająca stronę tytułową, zawierająca fotografię autora, ilustrację, arabeskową ramkę, spis utworów itp.
kolacjonowanie (sczytywanie) – 1) szczegółowe porównanie dwóch tekstów (np. dwóch wydań tego samego tekstu, rękopisu z wydaniem drukowanym) w celu ustalenia tekstu wzorcowego; 2) sprawdzenie identyczności dwóch tekstów
kolumna szpicowa – niepełna kolumna zamykająca podrozdział, rozdział lub książkę; nazwa wywodzi się ze starej praktyki drukarskiej: kiedyś drukarze ostatnią kolumnę składali w szpic, tzn. pierwszy wers był składany na szerokość kolumny, następny był węższy, kolejny jeszcze węższy, tak że tworzyły ostry klin
korekta – sprawdzenie złamanego tekstu pod względem językowym (poprawność, ortografia, interpunkcja) oraz pod względem zgodności z materiałem ilustracyjnym zawartym w maszynopisie (k. wydawnicza), a także sprawdzenie technicznej strony tekstu (k. techniczna); autor robi korektę autorską – czyta tekst po korekcie wydawniczej i akceptuje go do druku
redakcja – mnóstwo czynności przy nadawaniu tekstowi postaci skończonej: sprawdzenie i poprawienie tekstu pod względem merytorycznym (r. merytoryczna), adiustacja, r. techniczna (wybranie kroju i wielkości pisma, rozmiaru kolumny, opracowanie materiału ilustracyjnego itp.)
sierotka – błąd w łamaniu polegający na zostawieniu na końcu wersu pojedynczego znaku, np. spójnika lub przyimka (nie jest sierotką zakończenie wersu w rodzaju: „właśnie skończył klasę 8”, „Henryk V”, „18 m”)
strona znormalizowana – jednostka miary do obliczania objętości tekstu – 1800 znaków (liczy się również odstępy między wyrazami); miara ta pochodzi z ery maszyn do pisania – na stronie A4 przy zwykłej interlinii mieściło się 30 wersów po 60 znaków w wersie
wdowa – zbyt krótki ostatni wers w akapicie, krótszy niż wcięcie akapitowe w danym tekście
żywa pagina – wers umieszczony nad kolumną tekstową (rzadziej pod kolumną) zawierający imię i nazwisko autora, tytuł książki albo tytuł rozdziału lub podrozdziału, a w słownikach i encyklopediach – pierwsze lub ostatnie hasło na danej stronie albo jego część